آیا تاکنون به این مساله توجه کرده‌اید که افراد چاق، بیشتر به آرتروز و التهاب و درد عضلانی مبتلا می‌شوند؟ می‌دانید چرا؟

وزن زیاد منجر به وارد شدن فشار زیادی بر مفاصل بدن می شود؛ چنین فشاری به دنبال خود التهاب مفاصل و آسیب دیدگی غضروف ها را همراه می آورد. با از بین رفتن غضروف ها استخوان ها به هم نزدیک و بر هم ساییده می شوند که حاصل آن، احساس درد شدید و ناتوان کننده است که بیشتر در ناحیه زانو، کمر و لگن اتفاق می افتد.

بی دلیل نیست که دکتر کورش جعفریان، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت وگو با جام جم بر رساندن وزن به محدوده نرمال در مبتلایان آرتروز تاکید می کند چرا که کاهش وزن یعنی کاهش فشار بر مفاصل و کم شدن التهاب ناشی از مفاصل تحت فشار.

البته متخصصان تغذیه تاکید می کنند، درست است که افراد چاق بیشتر به آرتروز مبتلا می شوند، اما افراد بسیار لاغر هم می توانند در معرض ابتلا به آرتروز قرار بگیرند، یعنی متناسب نبودن وزن بدن با قد نیز احتمال بروز آرتروز را تشدید می کند. بر این اساس، رژیم مناسب غذایی برای افراد چاق و خیلی لاغر می تواند در پیشگیری از آرتروز موثر باشد.

برخی غذاها التهاب مفاصل را زیاد می کند

پیشگیری از تشدید دردهای آرتروزی از طریق اصلاح نوع تغذیه با دو هدف، یعنی کاهش فشار روی مفاصل از طریق کاهش وزن و کم کردن التهاب مفاصل با ایجاد محدودیت در مصرف غذاهایی که مشکلات التهابی می آورد، صورت می گیرد.

دکتر جعفریان با اشاره به نتایج برخی بررسی ها درباره آلرژی به برخی مواد غذایی و افزایش التهاب مفاصل در پی آن، توضیح می دهد: پیرو چنین برداشتی، مصرف مواد غذایی چون بادمجان، گوجه فرنگی، تخم مرغ، فلفل و در برخی موارد، انواع لبنیات می تواند دردهای ناشی از التهاب مفاصل را زیاد کند اما این بررسی ها قطعی نیست و آنچه بیشتر مورد تائید متخصصان تغذیه قرار دارد، این است که مصرف داروهای ضدالتهابی به بزرگ شدن مجاری گوارشی و ورود مواد غذایی درشت تری به جریان خون منجر می شود که به دنبال خود به تحریک سیستم ایمنی بدن و افزایش التهاب و درد مفاصل منجر می شود.

این متخصص تغذیه می افزاید: البته مصرف برخی غذاها به افزایش التهاب مفاصل منجر می شود که مبتلایان به آرتروز باید از آنها اجتناب کنند. چربی های اشباع و اسیدهای چرب بالا که در روغن های جامد و کره های گیاهی هیدروژنه وجود دارد از مهم ترین این مواد غذایی است. مصرف انواع گوشت های قرمز و احشای داخلی نیز باید در مبتلایان به دردهای آرتروزی به حداقل برسد. همچنین مصرف برخی غذاهای ساده تصفیه شده چون قند ، نمک و خوراکی های شیرین و شور باید در این دسته افراد بسیار محدود شود. البته نباید فراموش کنید که استرس هم می تواند در تشدید دردهای آرتروزی در کنار نوع تغذیه موثر باشد.

تا می توانید سبزی و میوه تازه بخورید

پیش از هر چیز باید بدانید متخصصان تغذیه برای پیشگیری و کاهش دردهای آرتروزی بر مصرف غذاهایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 است مانند روغن دانه سویا، کانولا و روغن بذر کتان و نیز انواع ماهی بویژه ماهی های آب سرد مانند سالمون بسیار تاکید می کنند.

دکتر جعفریان نیز با تائید این مساله می گوید: بی شک غذاهای گیاهی، واکنش های التهابی را در بدن کاهش می دهد. بر این اساس، آرتروزی ها نباید از مصرف روزانه میوه و سبزیجات تازه غافل شوند.

همچنین ثابت شده است که سویا در کاهش التهاب مفاصل بسیار موثر است. از سوی دیگر این دسته افراد باید مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان بالا را در رژیم غذایی خود بگنجانند و در مقابل از مصرف غذاهای چرب، سرخ کردنی ها، شکر و نمک پرهیز کنند.

فراموش نکنید میوه ها و سبزیجاتی چون توت فرنگی، شاه توت، گیلاس، انگور، آلو، کیوی، آناناس، خرما، انواع کلم، ترب سیاه و شلغم سرشار از آنتی اکسیدان و ویتامین های C و K هستند و در کاهش دردهای آرتروزی بسیار موثرند.

تقویت استخوان ها با کلسیم و ویتامین D

اما چرا برای کاهش دردهای آرتروزی به مصرف کلسیم اشاره زیادی نمی شود؟

و دکتر جعفریان در پاسخ می گوید: در این که کلسیم و ویتامین D موجب تقویت ساختار استخوانی و پیشگیری از بروز دردهای مفاصل، استخوان و پوکی استخوان می شود، شکی وجود ندارد. اما درباره آرتروز ما بیشتر با مشکل التهاب مفاصل روبه رو هستیم و در کاهش التهاب، مصرف کلسیم نمی تواند کمک کننده باشد مگر این که شخص مشکلات دیگری از جمله پوکی استخوان و جذب کلسیم به دلیل فقر ویتامین D نیز داشته باشد که در آن صورت علاوه بر بهره گیری از نور آفتاب، مصرف مکمل های ویتامین D و مکمل کلسیم در کنار مصرف لبنیات کم چرب توصیه می شود. البته در مصرف مکمل کلسیم نیز باید به مواردی از جمله وجود مشکلات گوارشی و بیماری های کلیوی بویژه سنگ کلیه در شخص نیز توجه کرد.

نکته مهم آن است که از سنین جوانی به فکر اصلاح نوع تغذیه برای مقابله با آرتروز و دیگر مشکلات استخوانی و مفصلی باشیم و با حفظ وزن متعادل، داشتن برنامه تحرکی روزانه و مصرف غذاهای سالم و تقویت کننده سیستم ایمنی بدن، احتمال بروز مشکلات استخوانی و مفصلی را به حداقل برسانیم.